Mae'r Prif Gwnstabl Lucy D'Orsi QPM yn myfyrio ar y Cynllun Gweithredu Hil

Heddiw, cyhoeddwyd Cynllun Gweithredu Hil yr Heddlu. Bydd y cynllun yn gwella plismona i bobl dduon drwy sicrhau newid ystyrlon a chynaliadwy mewn ffordd nad yw erioed wedi'i gwneud o'r blaen. Os yw hynny'n gwneud ichi ddiffodd, gadewch imi ddweud wrthych pam yr wyf yn credu ei fod yn wir.

Fel swyddog ifanc yn y nawdegau, cofiaf gael cyfarwyddyd i fynychu cwrs hyfforddi gorfodol ar ymwybyddiaeth hiliol. Yr oeddwn wedi bod yn ddigon ffodus i gael fy magu yng Nghaerlŷr, dinas amlhiliol fywiog gyda gweithwyr cymdeithasol fel rhieni a oedd yn angerddol am degwch ac yn gwbl anoddefgar o ragfarn. Ond roedd y cwrs hwn yn teimlo fel ymarfer ticio blychau mewn ymateb i feirniadaeth - ac mewn sawl ffordd dyna beth ydoedd. Yn anffodus, nid oedd y dull hwnnw byth yn mynd i sbarduno'r newid a'r diwygio diwylliannol yr oedd eu hangen mor daer. Ac felly, rydym yn dod yn ôl yma, yn ail-grwpio. Y llynedd, canfu Adroddiad Macpherson: 22 Mlynedd yn Ddiweddarach, fod gwahaniaethau hiliol dwfn a digyfiawnhad yn dal i fodoli drwy gydol plismona. Canfu'r Cyd-bwyllgor Hawliau Dynol mewn gwirionedd nad yw 85% o bobl dduon yn y DU yn hyderus y byddent yn cael eu trin yr un fath â pherson gwyn gan yr heddlu.

Yn ddiweddar, rwyf wedi bod yn edrych yn wahanol ac yn llawer mwy beirniadol ar bwerau'r heddlu. Pam mae eu hangen arnom a sut rydym yn eu defnyddio. Mae cannoedd o bwerau a roddir i blismona i'w defnyddio bob dydd – mae'r cwmpas ar gyfer y gwaith hwn yn enfawr. Fel arweinydd yr adran hon o Gynllun Gweithredu Hil yr Heddlu, byddaf yn canolbwyntio, o leiaf i ddechrau, ar ble y credaf y bydd diwygio'n cael y cyfle mwyaf i leihau anghymesuredd hiliol a gwella ymddiriedaeth ymhlith y gymuned Ddu.Mae hyn yn cynnwys pwerau sy'n cael eu teimlo'n drwm gan bobl dduon. Yn benodol, bydd y ffrwd waith hon yn canolbwyntio ar taser – sydd chwe gwaith yn fwy tebygol o gael ei dynnu neu ei ddefnyddio ar bobl dduon; Stopio a chwilio – lle mae'r gyfradd saith gwaith yn fwy tebygol os ydych chi'n Ddu; Defnyddio grym; bum gwaith yn fwy tebygol o gael ei ddefnyddio ar bobl dduon; a stopio traffig, y teimlir eu bod yn anghymesur yn hiliol, ac eto nid ydym ar hyn o bryd yn cofnodi'r data mewn ffordd sy'n taflu goleuni ar hyn.

Yr hyn sy'n dod drwodd i mi yw i ba raddau y mae pobl dduon yn cael eu gor-blismona.Ni ddylai neb cael hyn yn dderbyniol. Mae hyn yn gofyn am weithredu cyflym ac ystyrlon. Wrth gwrs, mae angen inni ddeall pam mae hyn yn dal i fod yn wir. Mae hwnnw'n gwestiwn mwy cymhleth i'w ateb. Ond mae'n rhaid i'r sgwrs 'pam' fod yn eilradd i'r ffaith ein bod yn derbyn – yn uchel ac yn glir – na allwn ni fynd ymlaen fel yr ydym ni. Pan fyddwn yn defnyddio pwerau'n anghymesur yn erbyn pobl dduon yn fwriadol - sut y gallwn ofyn iddynt roi hyder ynom drwy roi gwybod am droseddau a deallusrwydd? A heb y mewnwelediad gweithredol hwn, mae ein dull plismona yn annigonol, ac mae ein strydoedd yn llai diogel. I bawb.

Yr wyf wedi dod i sylweddoli pa mor dreiddiol y gall hiliaeth fod. Gall fod wedi'i wreiddio ym mhopeth a wnawn, heb ymddangos yn amlwg. Mae hiliaeth sefydliadol fel term i ddisgrifio plismona heddiw yn naturiol yn ymrannol. Mae'n hawdd ei defnyddio i gael gafael ar bennawd, fe'i defnyddir yn aml i frifo swyddogion yr heddlu a staff sy'n dod i'r gwaith bob dydd i gadw'r cyhoedd yn ddiogel heb ofn na ffafriaeth. O'u natur fregus, mae'n creu ymagwedd amddiffynnol ffyrnig a greddfol a all ein harwain i golli'r pwynt. O'r adlach gyhoeddus sydd wedi cael llawer o sylw o rai achosion o gamymddwyn ac achosion troseddol ffiaidd diweddar, mae'n anodd i'r rheng flaen ddangos gwên a theimlo'n falch o amddiffyn y cyhoedd. Weithiau gall y swydd deimlo'n ddi-ddiolch. Fyddwn i ddim yn beio unrhyw un sydd â chalon dda sy'n mynd allan o'r gwely i'n cadw ni'n ddiogel, am deimlo'n ddigalon ynghylch yr amodau a beirniadaeth ddi-baid.

 

Ond yn bersonol, rwy'n ei chael hi'n anodd herio diffiniad Macpherson o hiliaeth sefydliadol pan ystyriaf fethiant cyfunol ein Gwasanaeth i blismona cymunedau Du yn gymesur.Cytunaf â hynny.Ond yn y pen draw, does dim ots beth rwy'n ei feddwl. Cawn ein barnu gan y cymunedau a wasanaethwn – sy'n dewis a ddylid ymddiried ynom ai peidio. Pan fydd pobl dduon yn llawer llai tebygol (64%) o ymddiried yn yr heddlu na phobl wyn (74%), mae hynny'n dweud wrthyf bopeth y mae angen i mi ei wybod am hiliaeth sefydliadol.

Hyd nes y byddwn i gyd yn derbyn ein rôl o ran dod yn wrth-hiliol, bydd anghymesuredd hiliol yn parhau.Mae derbyn a symud ymlaen yn golygu newid yn ein dealltwriaeth o hiliaeth o'i ffurfiau amlwg i effeithiau rhagfarn sydd wedi ymwreiddio yn ein polisïau a'n gweithdrefnau. Yn rhy aml, gwelaf arweinwyr yr heddlu'n dweud eu bod wedi'u "syfrdanu, eu tristáu, eu dychryn, eu ffieiddio , eu siomi" i glywed am weithredoedd o hiliaeth mewn plismona. Yr wyf wedi gwneud yr un peth. Weithiau nid oes geiriau gwell. Ond beth rydym yn mynd i'w wneud i'w ddileu? Dylem herio ein hunain i fynd yn ôl i'r droed flaen, fel y byddem wrth ymladd troseddu.Mae argyfwng o ran hyder y gymuned, ac mae arnom angen newid paradeim.

Yr wyf yn pryderu y bydd y diffyg data ar weithredu pwerau'r heddlu yn ein dal yn ôl.I ddiwygio plismona mae'n rhaid i chi ddeall ei ddiwylliant yn gyntaf. Rydym yn cael ein harwain gan gudd-wybodaeth a thystiolaeth, sydd wrth wraidd ein dealltwriaeth a'n gallu i ddatblygu polisi.Os nad ydym yn deall ac yn derbyn yr hyn y mae'r data'n ei ddweud wrthym, ni fydd dim yn newid. Rwy'n poeni bod rhai nad ydynt am wybod beth mae'r data'n ei ddweud wrthym, felly sydd heb eu ceisio. Byddwn yn gwneud hynny'n amhosibl drwy adroddiadau cenedlaethol dealladwy, cyson a thryloyw fel y gall y cyhoedd ein dal i gyfrif am y ffordd yr ydym yn defnyddio'r pwerau a roddir i ni. I ddangos sut mae rhagfarn hiliol yn effeithio ar sut rydym yn plismona – yn yr un modd mae'n cyffwrdd â phob agwedd ar ein bywydau, yn enwedig lle nad yw hynny efallai'n amlwg i bobl wyn.

Er y byddem yn ystyried ein hunain yn wasanaeth sy'n seiliedig ar dystiolaeth, nid yw plismona wedi'i ddatblygu'n ddigonol mewn gwyddoniaeth ac ymchwil. Mae gan rai astudiaethau ddilysrwydd cyfyngedig i amgylchedd gweithredu mor gymhleth ac amrywiol. Nid oes gennym ddarlun cyffredin a dealltwriaeth gyffredin, y bydd y cynllun hwn yn mynd i'r afael ag ef, tra'n gwthio ffiniau'r hyn y gallem ei wneud, ond nad ydym erioed wedi rhoi cynnig arni. Mae llawer o bwerau yn ein llyfrau statud nad ydym yn eu defnyddio. Mae polisïau a gweithdrefnau nad ydynt wedi'u hystyried eto. Gallai syniadau newydd ffynnu'n ddulliau plismona sy'n llai niweidiol i bobl dduon ond sydd yr un mor effeithiol neu'n fwy effeithiol o ran lleihau troseddu. Mae'n bryd defnyddio plismona sy'n seiliedig ar dystiolaeth i roi cynnig ar rywbeth newydd. 

Yr hyn yr wyf yn eithaf sicr ohono yw – yn yr eiliad honno o farn unigol – nid yw hil yn ystyriaeth weithredol. Yr ydym am ddad-ddwysáu gwrthdaro a thrais. Yr ydym am dynnu arfau oddi ar y strydoedd. Yr ydym am fynd i'r afael â'r defnydd trefnedig o linellau cyffuriau. Yr ydym am atal pobl rhag cael eu llofruddio.  Wrth siarad o'r hyn yr wyf wedi'i weld dros yrfa 30 mlynedd, o ran cadw, atal neu chwilio, diogelwch y cyhoedd yw'r brif flaenoriaeth bob amser.

Yr hyn yr wyf yn llai sicr ohono - yn yr eiliad honno, i ba raddau y mae rhagfarn hiliol yn dylanwadu ar ein dewis i ddefnyddio pwerau a hefyd y cydwybod sydd gennym o amgylch gweithrediadau, daearyddiaeth a phobl a pha mor ddwfn yr ydym yn mynd i'r afael â hynny o safbwynt polisi.

Yr hyn rwy'n ei wybod yw nad yw anghymesuredd hiliol yn iawn, nid yw'n deg, mae'n niweidiol ac mae'n ein gwneud ni i gyd yn llai diogel.

Felly beth sydd angen i ni ei wneud? Credaf fod angen i ni edrych yn ddyfnach. Mae'n rhaid i ni roi'r gorau i ddweud bod y data'n gymhleth neu edrych tua'r ffordd arall.Mewn rhai ardaloedd, mae digon o ddata i weithredu – mewn ardaloedd eraill, mae mwy i'w wneud.

Yna, mae angen i ni gwrando yn well, yn enwedig yn ystod y gweithredu a'r gwerthuso. P'un a ydym yn hoffi hynny ai peidio, mae lefel uchaf plismona yn wyn iawn. Mewn swyddi o bŵer, nid oes gennym brofiad byw ein swyddogion a'n staff Du ein hunain, ac aelodau o'r cymunedau rydym yn eu gwasanaethu. Rwyf wedi bod yn gefnogwr ers tro byd o wahodd adborth gan fy meirniaid mwyaf. Nid yw'n hawdd clywed, ond mae angen ei glywed – mae eu mewnwelediad yn bwysig gan ei fod yn cryfhau ein dull gweithredu.Yn rhy aml, rwy'n clywed, "mae angen i ni egluro ein hunain yn well".Rhaid inni wrthsefyll y demtasiwn i gyfiawnhau rhyngweithiadau negyddol, hyd yn oed pan fyddant yn gyfreithlon. Nid yw'r ffaith bod rhywbeth yn gyfreithlon yn golygu ei fod yn ddilys.

Mae angen i ni ddysgu mwy am ein hanes. Ynglŷn â sut mae pob rhyngweithiad â pherson Du yn cael ei lwytho'n unigryw gyda chenedlaethau o gamdriniaeth a drwgdybiaeth – gellir teimlo pob cam a gymerwn yn wahanol ac mae angen i ni werthfawrogi pam. Yn hanesyddol, mae plismona wedi cael perthynas gywilyddus â hil, ond mae angen inni ei gofleidio i fynd i'r afael â'r ffordd y mae trawma hiliaeth rhwng cenedlaethau'n cael gafael ar ryngweithiadau heddiw. Dylai hyn fod yn flaenllaw ac yn ganolog i'n ffordd o feddwl, o'n gweithredoedd a'n holl benderfyniadau i weithredu grym neu bwerau.

Ac ar ôl hynny, beth arall sydd yno? Digon yn fy marn i ac nid oes angen i ni aros i ddiwygio. Soniais am y tactegau a'r pwerau anesboniadwy yn ein llyfrau statud sydd, hyd yma, heb eu profi. Gadewch i ni roi cynnig ar rywbeth gwahanol. A oes ffordd well? Mae angen inni fod yn ddewr wrth ateb hynny. Mae'r cynllun hwn yn rhoi gwreiddiau cryf i ni gyflawni'r uchod i gyd. Mae angen gwthio hyn yn awr, gyda'n holl bwysau.Fel aid yw'r genhedlaeth nesaf yn ei weld fel ymarfer ticio blychau.Oherwydd pan fydd hyder y gymuned mor fregus ag y mae, ni fydd neb yn dweud unrhyw beth wrthym – mae'n plismona gyda'r goleuadau wedi'u diffodd.

Felly, i arweinwyr yr heddlu byddwn i'n dweud - rwy'n gwybod bod ots gyda chi. Agorwch eich meddyliau a dod i arfer â theimlo'n anghyfforddus drwy chwilio am yr hyn na fyddech efallai am ei glywed. Nid ni yw'r rhai sy'n wynebu'r sefyllfaoedd hyn bob dydd, ar y naill ochr a'r llall i'r pŵer. Bob tro y byddwch yn dweud wrth y cyhoedd eich bod yn drist, yn siomedig neu'n synnu, gofynnwch i chi'ch hun beth fyddwch chi'n ei wneud yn bersonol i newid y gêm.

I'r rheng flaen, mae fy neges yn syml. Daliwch ati i wneud yr hyn a wnewch i gadw cymunedau'n ddiogel rhag troseddu. Mae'r Gwasanaeth yn ddyledus i roi'r offer i chi i wneud hynny'n well. Rwy'n cael ei bod hi'n anodd ar hyn o bryd. Ond byddwch yn fwy chwilfrydig, gofynnwch gwestiynau anodd i chi'ch hun ac eraill.Myfyriwch ar eich rhyngweithiadau a deall pam y gallent gael eu teimlo'n wahanol i berson Du, er gwaethaf eich bwriadau.

A'm neges i bobl Dduon – rwy'n eich clywed. Nid yw gor-blismona yn iawn ac ni all barhau. Mae arnom angen ac eisiau eich ymddiriedaeth a byddwn yn gwneud mwy i'w ennill. Ar hyn o bryd, mae plismona'n anodd i'r rhai da – ac rwy'n addo bod digon ohonynt. Efallai eich bod yn meddwl mai dim ond adolygiad arall yw hwn, cynllun gweithredu arall ar y domen sgrap na fydd yn gwneud unrhyw wahaniaeth. Byddwn i'n naïf i addo y bydd yn dileu hiliaeth. Ond gallaf ddweud, dyma'r etifeddiaeth yr wyf fi, a llawer o'm cyd-Aelodau, am ei gadael ar gyfer plismona – lle yr ydych yn ymddiried ynom i'ch cadw'n ddiogel.Rwy'n poeni'n fawr am hyn.

Felly darllenwch y cynllun gyda llygad beirniadol a rhannwch eich adborth. Gadewch i ni droi'r sain i fyny ar yr un yma. Siaradwch â ni, siaradwch â'ch gilydd. Cadwch y pwysau ymlaen a chynnig tosturi, cefnogaeth a syniadau.Rydyn ni eisiau'r un dyfodol – gadewch i ni wneud iddo ddigwydd y tro hwn.

Read the Police Race Action Plan in full here.