Eich hawliau a’ch cyfrifoldebau
Mae’n bwysig eich bod yn ymwybodol o’ch hawliau a’ch cyfrifoldebau mewn achos o stopio a chwilio.
Mae swyddogion yn gyfrifol am wneud yn siŵr bod eich hawliau’n cael eu gwarchod, ac, yn eu tro, maent yn disgwyl i aelodau’r cyhoedd gydnabod eu cyfrifoldebau a chydymffurfio â’u ceisiadau mewn modd rhesymol a chadw dan reolaeth.
Beth yw eich hawliau?
Dyma eich prif hawliau sy’n eich gwarchod:
- rhaid i’r swyddog sy’n eich chwilio ddefnyddio’r pwerau stopio a chwilio yn deg, cyfrifol a gyda pharch at bobl heb wahaniaethu
- os nad yw Cymraeg neu Saesneg yn iaith gyntaf i chi, ac nad ydych yn deall pam eich bod wedi cael eich stopio, rhaid cymryd camau rhesymol i ddarparu gwybodaeth i chi yn eich iaith eich hun
- rhaid i’r swyddog gadw’r amser chwilio i’r cyfnod byrraf posibl sydd ei angen arno i gynnal y chwiliad
- rhaid i’r chwilio ddigwydd yn agos i lle rydych yn cael eich stopio, ac eithrio mewn achosion lle byddai eich symud yn gwarchod eich preifatrwydd
- nid oes gan y swyddog y pŵer i’ch cadw er mwyn dod o hyd i sail ar gyfer eich chwilio
Beth yw eich cyfrifoldebau?
Mae gan bawb ddyletswydd ddinesig i helpu swyddogion heddlu i atal troseddu a dal troseddwyr. Nid yw’r ffaith bod yr heddlu wedi stopio rhywun yn golygu ei fod yn euog o gyflawni trosedd.
Ar wahân i’r anghyfleuster, efallai y bydd pobl yn teimlo’n ddig eu bod wedi cael eu stopio pan nad ydynt wedi gwneud unrhyw beth o’i le – mae hynny’n gwbl ddealladwy. Fodd bynnag, bydd y stopio neu’r stopio a chwilio yn llawer cyflymach os bydd y person yn cydymffurfio â swyddogion yr heddlu.
Cofiwch fod yn rhaid cynnal y stopio a chwilio yn unol â rheolau llym – mae cyfrifoldeb ar yr heddlu i sicrhau bod hawliau pobl yn cael eu diogelu.
Sut ddylech chi ymateb?
Byddwch yn amyneddgar
Mae’r heddlu’n ymwybodol bod cael eich chwilio yn peri anghyfleustra a’ch bod mwy na thebyg ar frys i gyrraedd pen eich taith. Dylent wneud y chwilio mor fyr â phosibl. Ond er budd diogelwch y cyhoedd rhaid iddynt fod yn drylwyr.
Cadwch dan reolaeth
- cofiwch, dydych chi ddim yn cael eich arestio
- peidiwch â gwrthod cael eich stopio a/neu chwilio
- nid proses wirfoddol ydy hi - mae’r gyfraith yn rhoi’r awdurdod i’r heddlu stopio a chwilio
- nid oes angen eich caniatâd ar swyddogion i edrych drwy eich eiddo. Os byddwch yn gwrthod, gellir eich chwilio gan ddefnyddio grym rhesymol
- peidiwch â bod ofn siarad â’r heddlu os ydych chi’n teimlo y tresmasir ar eich hawliau
Am droseddwyr rydyn ni’n chwilio
Nid yw cael eich stopio yn golygu eich bod yn cael eich arestio neu eich bod wedi gwneud rhywbeth o’i le. Rhaid bod gan swyddog heddlu reswm da i’ch stopio a/neu eich chwilio ac mae rheidrwydd arno/arni i ddweud wrthych beth yw’r rheswm hwnnw.
Mewn rhai achosion, caiff pobl eu stopio fel rhan o ymdrech eang i ddal troseddwyr mewn man cyhoeddus a dargedir. Daw’r pwerau hyn o dan adran 60 Deddf Cyfiawnder Troseddol a Threfn Gyhoeddus 1994. Dylai’r swyddog egluro hyn wrthych a rhaid iddo/iddi fod yn chwilio am eitemau sydd i’w defnyddio mewn cysylltiad â thrais.
Ni ddylech gael eich stopio dim ond oherwydd eich oedran, hil, cefndir ethnig, cenedligrwydd, ffydd, yr iaith rydych chi’n ei siarad neu gan eich bod wedi cyflawni trosedd yn y gorffennol.
Gall yr heddlu eich stopio a’ch chwilio chi neu gerbyd:
- os ydynt yn credu eich bod yn cario nwyddau sydd wedi’u dwyn, arfau, cyffuriau, eitemau i’w defnyddio i gyflawni difrod troseddol a lladrad neu dystiolaeth yn ymwneud â throseddau penodol
- os credir y bydd trais difrifol, neu fod arfau yn y cyffiniau a bod awdurdod adran 60 yn weithredol
- fel rhan o fesurau gwrthderfysgaeth